Pearl in the pebble - Gestrekt in de Skokskyrkogarden

Creating life after life, zo klinkt het motto van het Neptune Memorial Reef > in Florida. Een kerkhof waar je in kunt poedelen, want het ligt op een kunstmatig rif in zee. De restanten van overledenen gaan de cementmolen in en de crematiestof, eenmaal geklit in beton, komt bijgestort in het rif, met een memorial plaque als echtheidsstempel. De rifflora en -fauna vormen de rouwbloemen en de vissenschoolse rouwstoet. Zo heb je de kans als overledene in het koraalleven te verwijlen. Nazaten kunnen je zo met zuurstoffles in vinnige zwemslag de laatste eer bewijzen.

Verwijlen in Engelse stijl

Ook Europa heeft kerkhoven die een kuiertje kunnen velen, zelfs als je er geen uitgestrekte familie hebt. Bijna overlopen wordt zo de extra-muros begraafplaats Père Lachaise van Parijs die een keur van kunst- en cultuurkanonnen herbergt waarvan actrice Sarah Bernhardt niet de minste is. Père Lachaise kwam op de kaart in een Engelse landschapsstijl. De norm voor nieuw aan te leggen godsakkers. Sommige Europese ligvelden mogen zich zelfs tot het werelderfgoed rekenen. Zoals Skokskyrkogarden, > vanaf 1920 een laatste rustplaats in Stockholm, Zweden.

Opgaan in natuurland

Hier echter geen Engelse niervijvertjes of ludiek schommelende dwaalpaden die Constables romantiek bijstaan. Architecten Asplund en Lewertenz putten geen inspiratie uit de heersende kerkhofstijl met bevallige paadjes en dromerige heuveltjes; zij hielden een Noords Vikingenvizier op de vertuinde lijkhouderijen. Soberheid ver boven tranentrekkende romantiek. Nog niet eerder was ‘huize zonsondergang’ zo ingericht > en Skokskyrkogarden > gaf daarmee een draai aan een nieuwe generatie nieuwbouwkerkhoven. Met een handvol kapellen en monumenten die zich geheel voegden naar hun omgeving: in dit geval een voormalige steengroeve in Stockholms buitenwijk Enskede, overwoekerd door de levenslust van ingroene dennen.

Aszwaaien

Fresco’s in de crematoriumkapel wiegen de doden in Vikingtraditie scheepwaarts naar het Walhalla. Zieltogend plaatje, maar voor jou als nabestaande wordt het wel de benenwagen, een emmertje met vers gestookt dierbarenas aan je arm trekkend, opwaarts naar Memorial Hill waar je tussen de dennen met een grote armzwier de overledene als stofwolk op een grond vol stenen zerken laat neerzijgen. Daar waar de Vikingen hun dierbaren voor de finale reis zwaard en runen toestopten, vertrouwt de moderne Stockholmer zijn geliefde een hedendaags comfort toe. Zo kun je bij graven en herdenkingsstenen zomaar een die-cast van een Saab schaal 1:18 geparkeerd zien. Of bij het graf van Greta Garbo een hartversterkertje van een die-hard fan: een flesje Cutty Sark.

Een grafpark dat naar eeuwigheid hapt? Nou, tja… ook de levende pilaren van dit kerkhof gaan op een gegeven moment de grond zoeken. De dennen zijn na een eeuw zo’n beetje klaar met hun opwaartse bestaan en geven met karige kruinen aan dat ze niet lang meer schaduw gaan verlenen. Hoveniers maken zich dan ook op voor nieuw aan te planten leven in de meest aangrijpende dodenakker > van Zweden.