© shutterstock.com
Wat is een circus in essentie? De spanning die in de zweep van de leeuwentemmer lilt. De trapezevogels die de zwaartekracht tarten en de paardendressuur die hoefslags het zand van de ring omhoog trapt tijdens wervelende rondjes. Entertainment. Inderdaad, in de 19e eeuw nog niet afgepakt door film en televisie. Voor vermaak kocht je destijds een circuskaartje. Of je nam een boek. Een van de wonderwereld-romans van Jules Verne, > bijvoorbeeld. Net als bij het circus kon je hier ook wegdromen in avontuurlijke vergezichten. Verne schreef edutainment, avontuur met een populairwetenschappelijk ondertoontje en kinderlijk elan. > In zijn tijd (1828-1905) kon Verne zich verlustigen in uitvinding na uitvinding. De industriële revolutie leek de wereld te herscheppen in een feest van technologisch vernuft. Al dat nieuwe sijpelde ook zijn boeken binnen.
Voor spannende dieren moet je het circus uit
Het Franse circus startte als een Engelse paardenshow in Parijs. En in de loop der eeuwen kwamen er iets minder te dresseren viervoeters bij: beren, leeuwen, olifanten, tijgers. Onlangs verbood de Franse wetgeving shows met wilde dieren in de circusring. > Ook het bestaande bataljon van klauwen en puntige tanden moet in zeven jaar met pensioen zijn. Wie wilde dieren wil zien, gaat maar op safari. Dat is dan een ander soort spanning dan in een kuipstoeltje de circusfauna voorbij laten tollen. Vanwege dat avontuurlijke heeft een reisorganisator gemeend zijn business te betitelen als Jules Verne Travels. > Het geeft aan dat de naam Verne meer dan honderd jaar na zijn dood nog behoorlijk weet te echoën.
© shutterstock.com
Avontuur voor in de luie stoel
Een van Jules Vernes niches was de avontuurlijke reisroman. In feite had hij met dat deel van zijn oeuvre het reisverhaal opgericht. Zijn trips brachten de lezer in de kokende hitte van de aardschil, in het diepblauwe duister van de oceanen, in vogelvluchtperspectief boven de savannen en bij de grote vrieskisten van Siberië. Critici van zijn ‘literatuur’ hadden niet eens klein applaus voor de schrijver over, maar het Grand Public logenstrafte die hautaine critici door massaal Vernes boeken te kopen. Jules Verne zou over de hele wereld vertaald worden en ‘jan de gewone man’ verslond de avonturen waar vaak een mannelijke protagonist zich voor gesteld zag. Meeleven in het drama en de stoere acties van de masculiene held.
Een onverhuisbaar circus
Circus en Verne. Amusement. Maar in Amiens > is het ook een gebouw: het Cirque Jules Verne. > Frankrijk telt er nog zo’n zeven: onverzettelijke overdekte podia van steen, staal en hout. Dus niet de traditionele circustenten die na een paar weken weer werden opgedoekt en naar elders afreisden. Niet alleen draagt Amiens’ cirque de naam van de man die de sciencefiction-literatuur op zou starten, Verne zelf was als politicus in Amiens ook zeer betrokken bij de bouw van dit veelhoekige bouwwerk. In navolging van Reims > kreeg Amiens eerst in 1874 een houten circus en daarna het huidige kroonjuweel van steen en ijzer, met smeedijzeren luifels verfraaid. De clowns en de acrobaten deden er hun kunstjes; verder een breed spectrum aan artiesten die de riante koepelruimte (dakhoogte 26 m) benutte: varieté-pauwen, noeste boksers en worstelaars, muzikanten en humoristische spraakwatervallen kregen er podium. > Dat podium was de creatie van Émile Ricquier. Als je binnen in de zaal omhoog kijkt, zie je meteen zijn metaalconstructies. Die zorgen ervoor dat het publiek niet achter een lastige draagpaal komt te zitten om de show slechts geblindeerd te ervaren. Het metalen frame van het dak, bij de muren gestut door zestien steunberen, doet ook meteen denken aan de creaties van Gustav Eiffel en dat is niet per ongeluk. Ricquier was een fervent adept van de bouwer van de Eiffeltoren.
Een honkvaste reiziger
Het nauwgezet volgen van de bouw van Amiens’ circus moet Verne behoorlijk hebben geïnspireerd. Twee van zijn boeken uit die tijd enten zich namelijk op het reizende circusleven. Eentje daarvan, César Cascabel, > neemt ons mee naar Californië en een Frans reisgezelschap aldaar dat beroofd wordt en zonder beurs niet langer scheep kan gaan voor de retour naar het vaderland. In Vernes avonturenproza karren ze dan met een koets (la Belle-Roulotte) door Alaska, over de dichtgevroren Barentszee dwars door Siberië homeward bound naar La France. In Vernes boeken verken je zijn geschreven wereld. Voor de biografische wereld van Jules Verne > zijn twee uitstapjes rond Amiens interessant (Nantes > en Parijs >) maar blijft de Picardische hoofdstad zijn leven en dood beheersen. > Amiens, waar Verne woonde in de Rue Charles-Dubois, > waar hij zijn kaartensysteem invulde (bibliotheek). Waar zijn nagelaten voetstappen aaneen zijn gelijnd op een wandelroute (Aronnax >) en waar hij ten grave > is gebracht (cimitière de la Madeleine >) En natuurlijk waar zijn naam op een gevel pronkt: het Cirque Jules Verne. >
Het Cirque Jules Verne is slechts een van de vele bezienswaardigheden in Amiens. Het e-book Cultural Companion Amiens staat er vol van. Profiteer van 50% Premium-Vriend-Korting en download dit e-book (100 blz.) voor slechts € 3,49. Bekijk de publicatie hier.